6. Ortamlar

LaTeX te ortamlar da komutlar gibi çalışır. Bir ortamı, bir grup öğeye etki eden komutlar dan oluşan bir sistem olarak tanımlayabiliriz. Ortamlar \begin{ortam adı} ile başlayıp \end{ortam adı} ile biter. İç içe farklı ortamlar kullanılabilir. Mesela document bir ortamdır, \begin{document} ile \end{document} ifadeleri arasında kalan metine sahanlıkta belirtilen komutları uygulayan bir ortamdır.

\begin{ortam1}
Metin metin metin metin metin metin
Metin metin metin metin metin metin
   \begin{ortam2}
   Metin metin metin metin metin metin
   \end{ortam2}
\end{ortam1}

Hizalama Ortamları

Bu derste bazı ortamları tanıyacağız, mesela LaTeX ile bir grup metni hizalamak için çeşitli ortamlar kullanılır. Paragrafları sola yaslı, sağa yaslı ve ortalı hizalamak için sırasıyla flushleft, flushright ve center ortamları kullanılır. Kısa alıntıları hizalamak için quote ortamı, uzun alıntılar içinse quotation ortamı kullanılır. Şiir kıtalarını hizalamak için de verse ortamı kullanılır. Yazıldığı gibi basılması gereken (kaynak kodu) metinler için verbatim ortamı kullanılır. verbatim* ortamı ile de kaynak kodundaki boşlukları belirten özel bir işaret kullanılır. Paragraf yerine tek bir kelime için de \verb|metin| komutu kullanılır.

\documentclass[a4paper,11pt]{article} 
\usepackage[turkish]{babel}
\usepackage[utf8]{inputenc}
\usepackage[T1]{fontenc}
\begin{document} 
\title{Belge 20}
\maketitle 
\begin{flushleft} 
Kabil'in kışına bayılıyordum. Geceleri pencereme pıtır pıtır vuran kar tanelerine,
yeni yağmış karın siyah, kauçuk botlarımın altında ezilirken çıkardığı çıtırtıya,
rüzgar bahçelerde, sokaklarda uğuldarken demir sobadan yayılan sıcaklığa bayılıyordum.
Ama en çok da, ağaçlar donup yollar buz tutunca, Baba'yla aramdaki buzların
azıcık da olsa erimesine. Bunu sağlayansa uçurtmalardı. Baba'yla aynı evde yaşıyorduk,
ama farklı dünyalarda. Uçurtmalar bu iki dünya arasındaki, kağıt inceliğindeki kesişme noktasıydı.
\end{flushleft} 
\end{document}

\documentclass[a4paper,11pt]{article} 
\usepackage[turkish]{babel}
\usepackage[utf8]{inputenc}
\usepackage[T1]{fontenc}
\begin{document} 
\title{Belge 21}
\maketitle 
\begin{center} 
"Bir daha bize yemeğe geldiğinde Davut Han'a ne diyeceğim, biliyor musun?" dedi Assef.
"Onunla erkek erkeğe konuşacağım; iki mert gibi. Anneme söylediğimi ona da söyleyeceğim.
Hitler hakkında. İşte, o gerçek bir liderdi. Büyük bir lider. Vizyonu olan bir adamdı. Davut Han'a,
Hitler'in başladığı işi bitirmesine izin verselerdi, dünya şimdi çok daha güzel bir yer olurdu, diyeceğim." 
\end{center} 
\end{document}

\documentclass[a4paper,11pt]{article} 
\usepackage[turkish]{babel}
\usepackage[utf8]{inputenc}
\usepackage[T1]{fontenc}
\begin{document} 
\title{Belge 22}
\maketitle 
\begin{flushright} 
Sokağın köşesini dönmek üzereydi; lastik botları yerden kar öbekleri kaldırıyordu. Durdu,
döndü ellerini ağzının iki yanına götürdü. ” Bin Tane İste, Senin İçin Yakalayayım! ” dedi.
Sonra o bildik hasan gülümsemesiyle gülümsedi, köşeyi dönüp gözden yitti. Onu bir kez daha
böylesine tasasız, böylesine içten gülümserken ancak yirmi altı yıl sonra, solmuş bir polaroid
fotoğrafta gördüm. 
\end{flushright} 
\end{document}

\documentclass[a4paper,11pt]{article} 
\usepackage[turkish]{babel}
\usepackage[utf8]{inputenc}
\usepackage[T1]{fontenc}
\begin{document} 
\title{Belge 23}
\maketitle 
Sevgili okuyucum, o öylesine güzel bir geceydi ki, böylesini ancak gençliğimizde görebiliriz!
Gökyüzünün aydınlığında, yıldızların parlaklığına bakıp bakıp da,
\begin{quote} 
"Böyle bir göğün altında insan nasıl olur da öfke duyar, hırçınlaşabilir?"
\end{quote} 
diye düşünürsünüz. Ama bu düşünce de gençler içindir, sevgili okuyucum,
hem de çok gençler için. Dilerim, sizin de gönlünüz uzun süre genç kalsın\ldots
\end{document}

\documentclass[a4paper,11pt]{article} 
\usepackage[turkish]{babel}
\usepackage[utf8]{inputenc}
\usepackage[T1]{fontenc}
\begin{document} 
\title{Belge 24}
\maketitle 
Meryem elleri dizlerinin arasında, kanepede yattı, camın önünde girdap gibi dönen, çevrilen tipiyi
seyretti. Aklına Nana'nın bir keresinde söylediği bir şey geldi:
\begin{quotation} 
Pusulanın hep kuzeyi gösteren ibresi gibi, bir erkeğin suçlayan parmağı da daima, bir kadını gösterir.
Her zaman. Bunu hiç unutma Meryem\ldots Seninle benim gibi kadınlara hayatta yalnızca bir,
tek bir marifet gereklidir, o da zaten okulda öğretilmez. O da tahammül. Sabretmek. Katlanmak.
Sahip olduğumuz tek şey bu yeteneğimizdir \ldots 
\end{quotation} 
Orada,geleceğin hiçbir önemi yoktu. Geçmişse yalnızca tek bir dersi içeriyordu:
Sevgi,insana zarar veren bir hatadır;
işbirlikçisi, yani umutsa tehlikeli bir yanılsama. \end{document}

\documentclass[a4paper,11pt]{article} 
\usepackage[turkish]{babel}
\usepackage[utf8]{inputenc}
\usepackage[T1]{fontenc}
\begin{document} 
\title{Belge 25}
\maketitle 
Filmlerinin ilk gösterimlerinden yıllar sonra bile hala büyük bir ilgiyle izlenmesi olgusunu, yazmış
olduğu yüksek lisans tezinde sosyolojik olarak irdelemiştir. 
\begin{verse} 
Suya attım bir taş,\\ Çıkardı bir ses faş faş,\\
Birisi kafama vurunca,\\ Gözümden geliyor yaş.\\[2ex]

Hüsniye Hüsniye,\\ Beni döndürdün deliye,\\
İstersen sor beni Veli’ye,\\
Diyecek ki Hüsnü 12'de binecek gemiye.\\ 
\end{verse}
\end{document}

Sıralama Ortamları

LaTeX ile bir grup öğe numaralandırılarak veya maddelendirilerek sıralandırılabilir. Numaralandırma işlemi için enumerate, maddelendirme işlemi için de itemize ortamı kullanılır. Maddelendirme işleminde madde işareti değiştirilebilir. Açıklamalı liste için description ortamı kullanılabilir. Bu ortamda anahtar kelimeler kalın yazı tipi ile dizilir. Maddeler \item komutuyla belirtilir.

\documentclass[a4paper,11pt]{article} 
\usepackage[turkish]{babel}
\usepackage[utf8]{inputenc}
\usepackage[T1]{fontenc}
\begin{document} 
\title{Belge 26}
\maketitle 
\LaTeX{} ile numaralı listeye bir örnek\ldots
\begin{enumerate}
	\item madde 1
	\item madde 2
	\begin{enumerate}
		\item alt maddelerden 1
		\item alt maddelerden 2
		\begin{enumerate}
			\item en alt madde 1
			\item en alt madde 2
		\end{enumerate}
		\item alt maddelerden 3
		\item alt maddelerden 4		
	\end{enumerate}
	\item madde 3
	\item madde 4
\end{enumerate}
\end{document}
\end{document}

\documentclass[a4paper,11pt]{article} 
\usepackage[turkish]{babel}
\usepackage[utf8]{inputenc}
\usepackage[T1]{fontenc}
\begin{document} 
\title{Belge 27}
\maketitle 
\LaTeX{} ile maddeli listeye bir örnek\ldots
\begin{itemize}
	\item madde 1
	\item madde 2
	\item madde 3
	\item[$\sim$] madde 4
	\item[$\circ$] madde 5
	\item[+] madde 6
	\item[-] madde 7
	\item[\#] madde 8
\end{itemize}
\end{document}

\documentclass[a4paper,11pt]{article} 
\usepackage[turkish]{babel}
\usepackage[utf8]{inputenc}
\usepackage[T1]{fontenc}
\begin{document} 
\title{Belge 28}
\maketitle 
\LaTeX{} ile karışık bir liste \ldots
\begin{enumerate}
	\item Numaralandırılmış bir liste öğesi
	\item Numaralandırılmış bir liste öğesi
	\begin{itemize}
		\item Maddelendirilmiş alt öğe
		\item Maddelendirilmiş alt öğe
	\end{itemize}
\end{enumerate}
Şimdi de açıklamalı bir liste \ldots
\begin{enumerate}
	\item[İsim-Soyisim] Cristian Mark Junio Nascimento Oliveira Baroni
	\item[Mevki] Orta saha
	\item[Kod Adı] Yok
	\item[Numarası] 16
\end{enumerate}
\end{document}

\documentclass[a4paper,11pt]{article} 
\usepackage[turkish]{babel}
\usepackage[utf8]{inputenc}
\usepackage[T1]{fontenc}
\begin{document} 
\title{Belge 29}
\maketitle 
İçindeki bal sevgisi ve en vahşi arılara bile dayanabilen kalın derisi nedeniyle kendisine
bal porsuğu (honey badger) denilen ve bir kedi gibi masum görünen hayvanın Guinnes
rekorlar kitabına göre dünyanın en korkusuz hayvanı olduğunu, sürekli yalnız dolaştığını,
dolaşırken kuşlardan akreplere, yılanlardan arılara kadar önüne çıkan her türlü canlıyı öldürüp
yediğini, bilinen bir çok zehire karşı doğuştan bağışıklığa sahip olduğunu biliyor muydunuz?
\begin{description}
	\item[Bilimsel İsmi] Mellivora Capensis
	\item[Koruma seviyesi] Koruma yok %ihtiyacı da yok...
	\item[Anavatanı] Asya, Avrupa
	\item[Rengi] Gümüş gri, siyah
	\item[Uzunluğu] 60-77 cm
	\item[Ağırlığı] 7-13 kg
	\item[Yaşam Süresi] 25-28 yıl
\end{description}
\end{document}